Áp mã 
HÀ GIANG DU KÝ| Lạc ở chợ phiên Đồng Văn
Nguyễn Thanh Huệ
Thứ 2, 30/09/2019
Thứ 2, 30/09/2019
Chuyến đi bụi Hà Giang lần này, tôi đi lâu hơn mình tưởng, đã ở dài tới tận mấy lần họp chợ phiên Đồng Văn và dĩ nhiên phiên nào tôi cũng xuống chợ. Bởi lẽ, chẳng lần nào giống lần nào, chợ phiên luôn đem lại những trải nghiệm khác nhau, những cái nhìn mới mẻ, những cảm xúc cực kì thú vị và lạ lẫm.
Chuyến đi bụi Hà Giang lần này, tôi đi lâu hơn mình tưởng, đã ở dài tới tận mấy lần họp chợ phiên Đồng Văn và dĩ nhiên phiên nào tôi cũng xuống chợ. Bởi lẽ, chẳng lần nào giống lần nào, chợ phiên luôn đem lại những trải nghiệm khác nhau, những cái nhìn mới mẻ, những cảm xúc cực kì thú vị và lạ lẫm.
Tôi đã từng viết ở đâu đó trên blog của mình rằng: “Đi đâu cũng phải một lần đi chợ, vì gần như văn hóa các vùng miền thường được thể hiện rất rõ ở những khu chợ, nơi hoạt động thương mại dịch vụ diễn ra tấp nập và nhộn nhịp nhất." Lần nữa, tôi vẫn phải nhấn mạnh: Cho dù đi đâu thì đi, làm gì thì làm, nhưng đã lên Đồng Văn – Hà Giang thì phải một lần đi chợ phiên ngày cuối tuần mới phần nào hiểu được nét đẹp văn hóa của các dân tộc thiểu số nơi đây.
Chợ phiên Đồng Văn là chợ họp một tuần một lần vào ngày chủ nhật, diễn ra ngay tại khu chợ thường niên của thị trấn Đồng Văn. Nghe nói đây là chợ lớn nhất của khu vực Đồng Văn – Mèo Vạc, là nơi hội họp, buôn bán, trao đổi hàng hóa của các dân tộc anh em trên vùng đất giáp biên giới Trung Quốc của tỉnh Hà Giang. Đến với chợ phiên Đồng Văn, bạn sẽ được thấy một không gian văn hóa rực rỡ màu sắc mà không một phiên chợ vùng xuôi nào có được. Đó là dịp hội tụ của hết thảy đồng bào Tày, Mông, Nùng, Dao, Lô Lô… những dân tộc chung sống quanh khu vực Đồng Văn, Mèo Vạc, cùng xuống thị trấn mua bán, giao lưu, ăn chơi…
Chợ phiên mở từ tờ mờ sáng đến trưa muộn, vì vậy, có những người ở những bản xa trung tâm thường phải thức dậy từ rất sớm, đi bộ, đi xe vượt qua một đoạn đường dài, qua mấy ngọn núi mới kịp tới chợ lúc 6, 7 giờ sáng. Trên khắp nẻo đường Đồng Văn, Mèo Vạc, ngập tràn màu sắc của quần áo người đi đường nhiều hơn thường ngày, người đi bộ, người chở hàng, người chở người… cứ nô nức, tấp nập, vội vàng và gấp gáp.
Tôi thì thường hay xuống chợ lúc 7 rưỡi - 8 giờ, vừa xinh là thời điểm hàng hóa đã bày bán đầy ắp, người đi chợ cũng hội họp đông vui, hoạt động mua bán đương thì rộn ràng, nhộn nhịp, mọi thứ hiện lên như một bức tranh tươi vui và sinh động.
Tôi sẽ miêu tả cho bạn, đây là một nơi như thế này:
Nơi mua bán những sản phẩm thiết yếu
Chợ phiên Đồng Văn bán đủ các loại mặt hàng thiết yếu, có cả mặt hàng quen thuộc dưới xuôi, hàng Trung Quốc và sản phẩm đặc trưng của vùng cao Tây Bắc. Ở đây đặc biệt có rất nhiều mặt hàng từ Trung Quốc tràn sang, đương nhiên rồi, vì đây là khu vực giáp ranh biên giới Việt - Trung, giá cả lại rất rẻ, hợp túi tiền của người dân vùng núi.
Từ quần áo, giày dép, vật dụng gia đình, vật nuôi, gia cầm, thịt cá, rau củ quả, đồ ăn vặt… thứ gì cũng có hết. Cảnh mua bán diễn ra đông đúc, nhộn nhịp, ồn ã cực kì vui mắt.
Nơi săn được những món đồ thổ cẩm rực rỡ sắc màu
Mặt hàng quần áo được bày bán chủ yếu là thổ cẩm, váy áo truyền thống của người dân tộc khu vực Đồng Văn – Mèo Vạc, nhiều nhất là thổ cẩm của người H’Mông. Bạn có biết vì sao không? Vì ở khu vực Yên Minh – Đồng Văn – Mèo Vạc, người Mông chiếm tỷ lệ lớn nhất, họ lại là dân tộc vẫn còn giữ văn hóa mặc trang phục truyền thống hàng ngày, rất dễ để người ta nhận ra những sản phẩm thổ cẩm, vải vóc được bày bán phần lớn thuộc về dân tộc này.
Rất nhiều người từ dưới xuôi lên đây, chỉ muốn một lần vào chợ để mua được những sản phẩm đậm chất dân tộc thế này, mang về làm kỉ niệm hoặc làm quà tặng.
Nơi ăn những món truyền thống và độc đáo
Dĩ nhiên là ở chợ phiên Đồng Văn sẽ có bán những món ăn độc lạ chỉ Hà Giang và Tây Bắc mới có: Bánh tam giác mạch, bánh gạo, xôi ngũ sắc, thắng cố…
Xôi ngũ sắc: Nghe nói là xôi ngũ sắc của người Hà Giang có đủ 5 màu: vàng, đỏ, tím, xanh, trắng; là đại diện cho ngũ hành: kim, mộc, thuỷ, hoả, thổ (trắng - kim, xanh – mộc, tím – thủy, đỏ - hỏa, vàng – thổ), thể hiện sự hoà hợp âm dương, ngũ hành. Tuy nhiên gánh xôi hôm mình chụp được bị thiếu đi mất một màu, có lẽ chưa phải là ngày lễ tết thì xôi bán ngoài chợ sẽ chưa cần phải đủ màu. (Cười)
Bánh Tam Giác Mạch: Ai cũng biết đến hoa tam giác mạch mà lại ít biết đến hạt tam giác mạch cũng là một lại ngũ cốc chứa nhiều giá trị dinh dưỡng và phổ biến của người Hà Giang. Hạt tam giác mạch có thể làm nên được những chiếc bánh thơm ngon đủ loại, không thua kém gì bánh gạo như ở miền xuôi: bánh hấp, bánh nướng, bánh rán. Và đương nhiên, ở chợ phiên bạn cũng sẽ được thưởng thức những chiếc bánh này nóng sốt, thơm ngon hoặc giòn rụm…
Thắng cố: Đến chợ phiên Đồng Văn, nên một lần thử món Thắng Cố ngựa nổi tiếng của người H’Mông. Mặc dù có nhiều người không hợp nổi món ăn này, nhưng không thử thì sao biết được nhỉ?! Có lẽ vì món ăn này có xuất xứ từ Trung Quốc, nên tên gọi “Thắng cố” có bắt nguồn từ tiếng Hán, có nghĩa là “canh xương”. Tuy nhiên, trên thực tế món thắng cố này là nồi canh thập cẩm từ thịt các bộ phận, gân cốt, nội tạng… được ninh nhừ với một vài loại rau. Thắng cố truyền thống là 100% từ thịt ngựa, nhưng đến giờ đã có thêm cả thắng cố lợn, bò, trâu.
Văn hóa ăn thắng cố cũng rất độc lạ. Thắng cố nấu thường rất nhạt, vì ở đây người ta quan niệm mỗi người một khẩu vị không ai giống ai, nên gia vị sẽ được tự ý bổ sung vào khẩu phần ăn của từng người: muối, tiêu, ớt… Nhưng đặc biệt, người ta chỉ sử dụng muối trắng hạt to. Rồi thì chẳng thấy mấy ai một mình một bát bao giờ, chỉ thấy 2 người, 3 người, hoặc thậm chí rất nhiều người ngồi quây quần bên 1 tô lớn, dùng thìa (muỗng) múc chung, ăn chung.
Nơi gặp gỡ, giao lưu, hẹn hò
Người ta đi chợ phiên không đơn thuần là mua bán xong rồi về, mà còn để gặp gỡ bạn bè, người quen hay giao lưu với những người mới tình cờ gặp, đứng ngồi nói dăm ba câu chuyện hoặc ngồi nhâm nhi chén rượu nói dài cả buổi cho đến lúc chợ tan.
Đàn bà hẹn nhau một góc chợ tâm sự, đàn ông hẹn nhau một hàng thắng cố ngồi nhấp chén rượu ngô; trẻ con được bố mẹ cho đi chơi và ăn quà ngày nghỉ học.
Túm lại:
Hà Giang dễ làm say đắm lòng người, bởi cảnh sắc kì vĩ, bởi những câu chuyện li kì, bởi con người quá đỗi giản dị, bởi văn hóa đa dạng sắc màu... Nhưng đừng chỉ đến với Hà Giang để vội vàng trải nghiệm cảnh sắc sông núi; hãy đi chậm, ở lâu, đắm mình vào cuộc sống nơi này, như một lần xuống phiên chợ Đồng Văn cuối tuần một lần chẳng hạn, bạn sẽ thấy chuyến đi thêm thi vị, cuộc sống còn nhiều điều xinh đẹp, đáng yêu!
Bạn có thể xem thêm nhiều hình ảnh về Hà Giang tại Instagram của mình!
Cảm ơn các bạn!!!
Homestay Hà Giang
hà giang
hà giang
Phố cổ Đồng Văn
Cao nguyên đá Đồng Văn (Dong Van stone plateau)
Đồng văn
Đã cập nhật vào ngày 3/01/2023
.png)
