Tuyên Quang

Giới thiệu về Tuyên Quang

Tuyên Quang là một tỉnh miền núi phía Bắc, nằm giữa hai hướng Đông Bắc và Tây Bắc và ở trung tâm lưu vực sông Lô. Cách thủ đô Hà Nội khoảng 129km về phía Tây Bắc với tổng diện tích tự nhiên toàn tỉnh là 5.867,9 km2. Giáp tỉnh Bắc Kạn và Thái Nguyên ở phía Đông, giáp tỉnh Hà Giang và Cao Bằng ở phía Bắc, giáp Yên Bái ở phía Tây, giáp tỉnh Vĩnh Phúc và Phú Thọ ở phía Nam.

Đến nay, Tuyên Quang có 1 thành phố là thành phố Tuyên Quang và 6 huyện là huyện Chiêm Hóa, Na Hang, Sơn Dương, Yên Sơn, Hàm Yên, Lâm Bình. Trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang có 22 dân tộc anh em sinh sống, với số dân khoảng 784.811 người (2020) , mật độ dân số trung bình là 132 người/km2, trong đó có dân tộc là Kinh 46%, Tày 26%, Dao 13%, Sán Chay 8%, còn lại là các dân tộc khác.

Địa hình Tuyên Quang khá phức tạp, bị chia cắt bởi nhiều núi cao và sông ngòi, nhất là ở phía Bắc của tỉnh. Phía nam của tỉnh địa hình thấp hơn, ít bị chia cắt, có nhiều đồi núi và thung lũng ven sông. Tuyên Quang có thể chia thành 3 vùng địa hình như sau: Vùng núi phía Bắc, có độ cao 200 - 600m thấp dần về phía Nam; Vùng núi trung tâm, có độ cao trung bình dưới 500m, hướng thấp dần từ bắc xuống nam; Vùng núi phía nam có đặc điểm địa hình địa hình trung du.

Tuyên Quang có hệ thống sông ngòi khá dày đặc và phân bố tương đối đều giữa các vùng. Có các sông lớn, trong đó sông Lô chảy qua tỉnh với chiều dài 145km. Sông Gâm chảy qua tỉnh dài 170km, hiện đổ vào sông Gâm, nơi đã xây dựng thủy điện Na Hang và Chiêm Hóa. 

Tuyên Quang là vùng đất có nhiều cảnh quan thiên nhiên tuyệt vời, với nhiều núi cao, rừng nguyên sinh bạt ngàn và 2 con sông lớn uốn khúc là sông Lô và sông Gâm, hồ Na Hang, thác Mơ, suối khoáng… Ngoài ra, Tuyên Quang còn là địa điểm hấp dẫn, với hơn 300 di tích lịch sử văn hóa, di tích cách mạng, trong đó nổi tiếng nhất là địa danh Tân Trào. Vì vậy Tuyên Quang là một điểm đến lý tưởng để tận hưởng thiên nhiên và khám phá văn hóa Việt.

Nguồn gốc tên gọi Tuyên Quang

Tên gọi Tuyên Quang lần đầu tiên xuất hiện trong sách cổ An Nam chí lược của Lê Tắc, năm 1335. “Quy Hóa giang tự Vân Nam, Tuyên Quang thủy tự Đặc Ma đạo, Đà giang thủy tự Chàng Long, nhân danh yên” tức là: nước sông Quy Hóa từ Vân Nam, nước sông Tuyên Quang từ Đặc Ma, nước sông Đà từ Chành Long. Vì vậy, có thể khẳng định tên gọi tỉnh Tuyên Quang bắt nguồn từ tên một con sông và nay nó là sông Lô.

Thông tin cần biết về Tuyên Quang

• Dân số: 784.811 (2020)
• Diện tích: 5.867,9 km2
• Độ cao: 600
• Biển số xe: 22
• Mã vùng điện thoại: 0207
• Mã QH: 070
• Mã bưu chính/ Zip: ​22000

Du lịch Tuyên Quang có gì hay? có gì đẹp?

Tuyên Quang - mảnh đất của 25 dân tộc anh em, giàu bản sắc văn hóa các dân tộc. Đến với địa điểm này, du khách có thể tìm hiểu về nghi lễ Then của dân tộc Tày, lễ cấp sắc và hát Páo dung của dân tộc Dao, hát Sình ca của dân tộc Cao Lan, hát Soọng cô của dân tộc Sán Dìu... Ngoài ra, còn có các khu du lịch nổi tiếng như khu du lịch suối khoáng Mỹ Lâm, khu du lịch sinh thái Na Hang hay điểm du lịch thác Bản Ba cũng mang đến những trải nghiệm hấp dẫn và ấn tượng cho du khách. Đặc biệt, Tuyên Quang còn sở hữu nhiều đền, chùa nổi tiếng như Chùa Trùng Quang, chùa An Vinh, Đền Cảnh Xanh, Đền Kiếp Bạc, Đền Hạ…

Lịch sử hình thành

Tuyên Quang có truyền thống văn hóa và lịch sử lâu đời. Từ khi các vua Hùng dựng nước Văn Lang, Tuyên Quang đã được thành lập, tỉnh luôn chiếm một vị trí quan trọng trong sự nghiệp phát triển chung của đất nước. Bằng chứng là vùng đất Tuyên Quang xưa luôn được các vua chúa từ các triều đại Lý, Trần, Lê ấp ủ, lập nên và hợp thành đơn vị hành chính duy nhất của cả nước.

Sau năm 1954, Tuyên Quang có tỉnh lỵ là thành phố Tuyên Quang và 6 huyện: Yên Bình, Yên Sơn, Na Hang, Hàm Yên, Sơn Dương, Chiêm Hóa. Sau năm 1975, Tuyên Quang hợp nhất với tỉnh Hà Giang thành tỉnh Hà Tuyên. Năm 1991, tỉnh Tuyên Quang được khôi phục với 6 đơn vị hành chính gồm thành phố Tuyên Quang và 5 huyện.

Văn hóa con người Tuyên Quang

Hiện tại có hơn 22 dân tộc anh em cùng sinh sống tại Tuyên Quang như Kinh, Tày, Nùng, Mông, Dao, Sán Dìu, Cao Lan, Pà Thẻn... với truyền thống yêu nước và cách mạng và tinh thần cần cù lao động, sáng tạo, các dân tộc anh em đã sớm đoàn kết, thống nhất đấu tranh chống thiên tai, chiến tranh và cùng nhau vun đắp truyền thống văn hóa phong phú, giàu bản sắc.

Người H'mông, Dao, Pà Thẻn sống chủ yếu ở vùng núi cao và làm nương rẫy trên những gò đồi khô cằn. Các dân tộc Mông, Dao đã góp phần tạo nên hệ thống ruộng bậc thang kỳ vĩ. Người Dao thờ cúng tổ tiên là Bàn Hồ, Bàn Vương và có vốn tri thức dân gian phong phú, đặc biệt là các bài thuốc dân gian...

Người Tày ở Tuyên Quang có nền văn hóa vật thể và phi vật thể tiêu biểu, trong đó làn điệu hát then, làn điệu của cây đàn tính là di sản nghệ thuật truyền thống đặc sắc của làng. Ngoài hát then của người Tày, ở dân tộc Dao còn có hát páo dung và lễ tạ ơn đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.

Người Tày rất hiếu khách, cởi mở, chân thành và giản dị trong ứng xử, giao tiếp. Họ nổi tiếng với món xôi ngũ sắc, bánh trứng kiến, bánh gai chuối, cá chép ngâm rượu… Người Dao, Tày, H'mông, Na Hang nấu rượu ngô từ men lá rất đặc biệt. Ngoài ra còn có nhiều đặc sản rất ngon và đặc biệt là chè Shan tuyết Na Hang, đồ ăn Hàm Yên, gỏi cá bống Sông Lô, bánh khoai, ngô nếp Soi Lâm, thịt lợn đen,...

Tuyên Quang có kho tàng tri thức dân gian độc đáo, được sưu tầm qua nhiều thế hệ, từ truyền miệng trong thơ ca, truyện cổ, ca dao, tục ngữ đến những làn điệu dân ca, dân vũ phong phú, độc đáo, phản ánh lối sống sinh hoạt, thái độ ứng xử với thiên nhiên và đời sống lao động sản xuất...

Khí hậu

Tuyên Quang có đặc điểm khí hậu nhiệt đới gió mùa và chịu ảnh hưởng của lục địa, nhiệt độ trung bình năm là 24 độ C, lượng mưa trung bình năm 1.600 mm và độ ẩm tương đối trên năm là 85%. Khí hậu Tuyên Quang có hai mùa rõ rệt:

Mùa đông: bắt đầu từ tháng 9 đến tháng 4 năm sau, thời tiết vào thời điểm này lạnh, hanh khô.

Mùa hè: bắt đầu từ tháng 5 đến tháng 8 thời tiết vào thời điểm này nóng ẩm mưa nhiều và có thể xuất hiện lũ lụt, lũ quét. Các hiện tượng như mưa đá, gió lốc thường xảy ra trong mùa mưa bão với lượng mưa lớn.

Ẩm thực

Hầu hết các món ăn được chế biến từ nông sản địa phương. Đặc sản nổi tiếng ở Tuyên Quang như thịt trâu nấu măng rừng Lâm Bình; rượu ngô, thịt chua ở Na Hang; Chiêm Hóa có bánh gai, mắm ruộng; Sơn Dương có cơm lam; Hàm Yên có cơm lam, Minh Hương có bí đao... Mỗi dân tộc đều có những món ăn đặc trưng riêng biệt. Trong quá trình cùng tồn tại, những món ăn đặc trưng này đã trở nên phổ biến. Các món ăn đặc sản của dân tộc nổi tiếng và trở nên phổ biến như lạp xưởng, cơm lam của người Tày; nước mắm, thịt lợn muối chua người Dao; Bánh khoai của người Nùng...

Cũng như các dân tộc khác, hàng ngày người Tày ăn cơm tẻ, sáng ăn nhẹ, hai bữa chính là trưa và tối, nhưng người Tày xưa rất ít ăn gạo tẻ. Ngày nay lối sống này đã mai một từ lâu vì nhiều lý do khác nhau. Người Tày cũng như các dân tộc khác, hàng ngày đều sử dụng gạo tẻ. Gạo nếp chỉ dùng trong các dịp lễ, Tết, cúng, tế. Ngoài ra, một món ăn truyền thống khác là thịt lợn và cá ủ chua. Thịt, cá “nấu” trong cơm rượu có màu đỏ, mùi thơm của men rượu và vị đắng. Người Tày cũng thích ăn các món nộm như nộm rau ngổ, rau muống, bông chuối rừng hay thân cây chuối hột nhà trồng.

Lễ hội

Tuyên Quang giàu bản sắc văn hóa truyền thống của các dân tộc. Có tới 25 dân tộc cùng sinh sống, trong đó mỗi dân tộc đều có một nền văn hóa nghệ thuật riêng, thể hiện qua các lễ hội truyền thống độc đáo và đầy nhân văn.

Lễ hội Thành Tuyên: diễn ra vào ngày 15/8 âm lịch hằng năm, lễ hội này đã trở thành niềm tự hào của cư dân Tuyên Quang, điểm nổi bật của lễ hội là lễ rước đèn lồng khổng lồ mô tả các nhân vật dân gian hoặc động vật qua các đường phố.

Lễ hội rước Mẫu: diễn ra vào ngày 2 - 16/2 âm lịch hằng năm, là lễ hội lớn nhất trong năm của người dân địa phương. Nét độc đáo nhất của lễ hội là tục đi qua kiệu Mẫu, với niềm tin rằng mẹ sẽ mang lại sức khỏe và hạnh phúc.

Lễ hội Nhảy lửa: diễn ra vào ngày 1 – 3/1 âm lịch hằng năm, lễ hội này là truyền thống lâu đời của người Pà Thẻn xã Hồng Quang, với niềm mong cầu xua đuổi tà ma, bệnh tật, bảo vệ sức khỏe, cuộc sống hạnh phúc và mùa màng tươi tốt.

Lễ hội Lồng Tồng: diễn ra từ ngày 4 đến 15/1 hằng năm, đây là lễ hội lớn nhất của người Tày ở Tuyên Quang, lễ hội có lịch sử lâu đời thể hiện ước nguyện của nhân dân về mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu và lòng biết ơn các vị thần linh.

Lễ hội đình làng Giếng Tanh: diễn ra vào ngày 10/1 âm lịch hàng năm, đây là lễ hội lớn nhất trong năm của người Cao Lan ở xã Kim Phú, mang ý nghĩa tâm linh, cầu cho mưa thuận gió hòa, cuộc sống hạnh phúc, mùa màng bội thu...

Lễ hội đua thuyền trên sông Lô: diễn ra vào ngày 4/1 âm lịch hàng năm trên sông Lô, đây là một trong những hoạt động văn hóa của Hội xuân thành phố Tuyên Quang nhằm giới thiệu đến du khách những nét đẹp văn hóa truyền thống của cư dân xứ Tuyên.

Các địa điểm du lịch phổ biến ở Tuyên Quang

Tuyên Quang có nhiều điểm đến hấp dẫn, một trong số đó là Tượng đài Bác Hồ với sự tham gia của nhân dân các dân tộc, Bảo tàng tỉnh và Thành Nhà Mạc, khu di tích Quốc gia đặc biệt Tân Trào và khu di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Kim Bình… mang đến những câu chuyện lịch sử sôi động về cuộc cách mạng. Ngoài ra, Tuyên Quang còn nổi tiếng với bản sắc văn hóa đa dạng của các dân tộc. Du khách có thể khám phá các nghi lễ Then của dân tộc Tày, lễ cấp sắc và hát Páo dung của dân tộc Dao, hát Sình ca của dân tộc Cao Lan, hát Soọng cô của dân tộc Sán Dìu. Những trải nghiệm này sẽ giúp du khách hiểu sâu hơn về văn hóa và đời sống của người dân nơi đây.

Du lịch Chiêm Hoá

Khu di tích lịch sử Kim Bình: Kim Bình, Chiêm Hóa, Tuyên Quang

Giá vé: miễn phí

Thác Bản Ba: Bản Ba, Trung Hà, Chiêm Hóa, Tuyên Quang

Giá vé: 30.000 đồng/vé

Khu nhà sàn người Dao, người Tày: Chiêm Hóa, Tuyên Quang

Giá vé: miễn phí

Du lịch Na Hang

Khu bảo tồn thiên nhiên Na Hang - Lâm Bình: Na Hang và Lâm Bình, Tuyên Quang

Giá vé: miễn phí

Hồ Na Hang : TT. Na Hang, Na Hang, Tuyên Quang

Giá vé: 10.000đ/vé

Thác Mơ: TT. Na Hang, Na Hang, Tuyên Quang

Giá vé: miễn phí

Thác Nặm Me: Khuôn Hà, Na Hang, Tuyên Quang

Giá vé: miễn phí

Du lịch Hàm Yên

Động Tiên: Địa chỉ: Yên Phú, Hàm Yên, Tuyên Quang

Giá vé: miễn phí

Đền Thác Cái: Yên Phú, Hàm Yên, Tuyên Quang

Giá vé : miễn phí

Khu Du Lịch Sinh Thái Thác Lăn: Yên Phú, Hàm Yên, Tuyên Quang

Giá vé: miễn phí

Du lịch Lâm Bình

Thác Khuổi Nhi: Thượng Lâm, Lâm Bình, Tuyên Quang

Giá vé: miễn phí

Thác Nặm Me: Khuôn Hà, Lâm Bình, Tuyên Quang

Giá vé: miễn phí

Động Song Long: Khuôn Hà, Lâm Bình, Tuyên Quang

Giá vé : miễn phí

Danh thắng Cọc Vài Phạ: Phúc Yên, Lâm Bình, Tuyên Quang

Giá vé : miễn phí

Du lịch Sơn Dương

Khu di tích lịch sử Tân Trào: Tân Trào, Sơn Dương, Tuyên Quang

Giá vé: 20.000đ/vé

Đình Tân Trào :Tân Trào, Sơn Dương, Tuyên Quang

Giá vé : miễn phí

Lán Nà Nưa: Tân Trào, Sơn Dương, Tuyên Quang

Giá vé: 20.000đ/vé

Làng Văn hóa Tân Lập: Tân Trào, Sơn Dương, Tuyên Quang

Giá vé : miễn phí

Du lịch Yên Sơn

Khu di tích lịch sử Làng Ngòi: Mỹ Bằng, Yên Sơn, Tuyên Quang

Giá vé : miễn phí

Suối khoáng Mỹ Lâm: Phú Lâm, Yên Sơn, Tuyên Quang

Giá vé : miễn phí

Chùa Phật Lâm: Nhữ Hán, Yên Sơn, Tuyên Quang

Giá vé : miễn phí