Giếng Ngọc (Pearl Well)

Đến vãn cảnh chùa Côn Sơn, ngoài các địa danh, hạng mục kiến trúc đặc sắc, du khách bắt gặp một công trình đặc biệt, đó là giếng Ngọc. Giếng Ngọc không chỉ là nguồn nước quý của di tích mà còn là một điểm tham quan mang giá trị tâm linh.

Giếng Ngọc nằm ở chân núi Kỳ Lân, trên đường lên Bàn Cờ Tiên. Ngay sau giếng là Đăng Minh bảo tháp nơi đặt xá lị của Huyền Quang tôn giả. Chiếc giếng khá đặc biệt, tọa lạc ở vị trí cao hơn mái ngói chùa Côn Sơn nhưng mùa nào giếng Ngọc cũng luôn đầy nước. Người xưa và nhân dân địa phương cho rằng giếng Ngọc là huyệt mạch của núi Côn Sơn và là mắt của con Kỳ Lân.

Còn với các tăng ni, phật tử tại chùa Côn Sơn, giếng Ngọc mang truyền thuyết ly kỳ về giấc mơ của Đệ tam tổ Trúc Lâm Huyền Quang tôn giả. Khi trụ trì ở chùa Côn Sơn, Đệ tam tổ Huyền Quang đã cho mở rộng quy mô kiến trúc chùa Côn Sơn, hoàn chỉnh hệ thống tượng pháp, biến nơi đây thành chốn quốc tự, danh lam cổ tích. Nhưng trong lòng sư tổ Huyền Quang luôn trăn trở vì chùa còn thiếu nguồn nước thanh tịnh cho việc cúng lễ và làm lễ mộc dục (tắm tượng). Vào một đêm rằm tháng bảy, sau khi đăng đàn lễ Vu Lan báo hiếu, nằm ngủ, sư tổ Huyền Quang mơ thấy một vị thần hiện lên, tự xưng là Chủ thần long mạch núi Côn Sơn, dẫn người đi về phía sau chùa chỉ cho viên ngọc sáng lấp lánh dưới chân núi. Tổ sư Huyền Quang định với tay nhặt viên ngọc thì chuông chùa vang lên làm ngài tỉnh giấc. Ngẫm lại giấc mơ kỳ lạ, thiền sư kể lại cho các tăng ni và cùng mọi người lên xem thử. Khi phát quang bụi rậm, bỗng thấy dòng nước trong lành hiện ra trước mắt. Nghĩ lại giấc mơ, sư tổ Huyền Quang uống thử thấy nước mát ngọt bèn cho làm lễ tạ sơn thần và khơi sâu, kè đá thành giếng. Từ khi được khơi kè, nước giếng bốn mùa luôn đầy, xanh trong nhìn thấu đáy. Nhớ lại viên ngọc sáng lấp lánh dưới chân núi trong giấc mơ, sư tổ Huyền Quang liền đặt tên là giếng Ngọc.