Yên Bái

Giới thiệu về Yên Bái

Yên Bái là một tỉnh miền núi phía Bắc, cách thủ đô Hà Nội 180km về phía Đông Nam và giáp các tỉnh Lào Cai, Lai Châu về phía Tây Bắc, giáp tỉnh Hà Giang và Tuyên Quang về phía Phía Đông và Đông Bắc, giáp tỉnh Phú Thọ phía Đông Nam, giáp tỉnh Sơn La phía Tây.

Yên Bái có tổng diện tích tự nhiên là 6.892,68 km2, địa hình thấp dần từ Tây Bắc đến Đông Nam, gồm 3 dãy núi lớn, đều có xu hướng nghiêng về phía Tây. Ở phía Tây có dãy Hoàng Liên Sơn - Pù Luông nằm ở giữa hai con sông Hồng và sông Đà, sau đó là dãy Con Voi cổ nằm ở giữa hai con sông Hồng và sông Chảy, phía Đông có dãy đá vôi nằm ở giữa hai con sông Chảy và sông Lô. Địa hình Yên Bái khá phức tạp có thể chia thành 2 vùng:

Vùng cao: có độ cao trung bình từ 600m trở lên chiếm 67,56% diện tích toàn tỉnh. Đây là khu vực dân cư thưa thớt, có tiềm năng về đất đai, lâm sản, khoáng sản và có thể huy động để phát triển kinh tế - xã hội.

Vùng thấp: có độ cao dưới 600m, cấu tạo chủ yếu là cao nguyên và thung lũng, chiếm 32,44% trong tổng số diện tích tự nhiên của tỉnh. 

Yên Bái có một thành phố là thành phố Yên Bái, 1 thị xã thị là xã Nghĩa Lộ và 7 huyện là huyện Trạm Tấu, Văn Yên, Lục Yên, Trấn Yên, Yên Bình, Mù Cang Chải, Văn Chấn. Yên Bái có dân số là 852.671 người (2022). Tỉnh Yên Bái hiện là nơi sinh sống của 30 dân tộc anh em. Dân tộc Kinh chiếm đa số chiếm 54%, Tày chiếm 17%; Thái chiếm 6,1%, Mường chiếm 2,1%, Mông chiếm 8,1%, Dao chiếm 9,1%; Nùng chiếm 1,86%, Sán Chay chiếm 1,2%, Giáy chiếm 0,2% và các dân tộc khác chiếm 2%.

Nguồn gốc tên gọi Yên Bái

Ngày 11-4-1900, tỉnh Yên Bái được thành lập bởi thực dân Pháp gồm hai thành phố Văn Châu và Văn Bàn, tỉnh lỵ đặt tại làng Yên Bái. Từ năm 1910 - 1920, Pháp dời châu Lục Yên (Tuyên Quang) và châu Than Uyên (Lai Châu) về Yên Bái. Từ năm 1945 đến nay, tỉnh Yên Bái trải qua nhiều lần tách, nhập và có hiện trạng như hiện nay.

Thông tin cần biết về Yên Bái

• Dân số: 852.671 người (2022)
• Diện tích: 6.892,68 km²
• Độ cao: 600m
• Biển số xe: 21
• Mã vùng điện thoại: 0216
• Mã QH: 132
• Mã bưu chính/ Zip: 32000

Du lịch Yên Bái có gì hay? có gì đẹp?

Tây Bắc là nơi sinh sống của hơn 30 dân tộc anh em, nơi có nền văn minh sông Hồng và sông Chảy, là trung tâm giao lưu giữa vùng Đông Bắc và Tây Bắc của tổ quốc. Nơi đây với nhiều tiềm năng du lịch hấp dẫn, các điểm du lịch ở Yên Bái rất đa dạng với các di tích lịch sử cách mạng, hệ thống nhà dài, đền chùa gắn liền với lịch sử dựng nước của quốc gia.

Lịch sử hình thành

Các nhà khảo cổ phát hiện di cốt người hiện đại niên đại 8.000 - 14.000 năm ở hang Hầm, thạp đồng Đào Thịnh, thạp đồng Hợp Minh, trống đồng Phù Nham, Mông Sơn, Khai Xuân và nhiều công cụ bằng đá, đồng. Vì vậy có thể khẳng định vùng đất Yên Bái là nơi sinh thành của người Việt cổ, với một nền văn hóa phát triển không ngừng và khá rực rỡ. 

Cuối thế kỷ 19, sau khi xâm lược Việt Nam, thực dân Pháp tiến hành bình ổn nước ta. Ngày 11-4-1900, thực dân Pháp thành lập tỉnh Yên Bái gồm phủ Trấn Yên, huyện Văn Chấn, Văn Bàn và tỉnh lỵ tại làng Yên Bái. Từ 1910 đến 1920, người Pháp dời 2 châu Lục Yên (Tuyên Quang) và châu Than Uyên (Lai Châu) đến tỉnh Yên Bái. Từ đó đến Cách mạng Tháng Tám năm 1945, địa giới và hành chính tỉnh Yên Bái không thay đổi.

Ngày 22-8-1945, tại vườn hoa Tỉnh ủy Yên Bái, Ủy ban nhân dân cách mạng lâm thời Yên Bái được thành lập và tuyên bố bài trừ phong kiến, chủ trương kêu gọi nhân dân các dân tộc trong tỉnh đoàn kết, ủng hộ và bảo vệ chính quyền cách mạng, bảo vệ thành quả cách mạng, vượt mọi khó khăn gian khổ từng bước xây dựng đất nước, từ đó cuộc sống đổi mới và và bước sang trang mới.

Văn hóa và con người

Yên Bái là một trong những địa danh may mắn được thiên nhiên ưu đãi, có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú và đa dạng với nhiều tiềm năng tự nhiên để phát triển du lịch như: hồ Thác Bà; cánh đồng Mường Lò, khoáng nóng Kim Bôi, cảnh quan, khí hậu, thiên nhiên, danh lam thắng cảnh vùng cao...Yên Bái có bề dày lịch sử, nhiều di tích lịch sử văn hóa và Phong phú về phong tục tập quán của 30 dân tộc. 

Trong đó, có 11 dân tộc với số dân tương đối đông đảo còn lưu giữ những giá trị văn hóa đặc sắc. Nơi đây cũng có nhiều kiểu kiến trúc nhà sàn khác nhau, tạo nên sắc thái văn hóa đa dạng, phong phú. Ở các bản người Mông sinh sống, hầu hết các ngôi nhà đều thống nhất theo một kiểu kiến trúc. Nhà của người Mông thường là nhà trệt, mái thấp. Nhà dù lớn hay nhỏ đều phải có đủ số gian ba gian và ít nhất nhà nào cũng phải có ít nhất hai cửa, gồm cửa chính và phụ. Cửa chính đặt giữa nhà còn cửa phụ đặt trước nhà. Ba gian được sắp xếp theo thứ tự gian đầu, gian giữa và gian cuối. 

Với kho tàng phong tục tập quán dân gian phong phú còn nhiều nét đặc trưng được lưu giữ như trường ca Khâm Hải, cá lễ hội truyền thống, các điệu múa Xòe cổ... Cửa chính. Trang phục người Tày đặc trưng với khăn choàng, váy, áo nhuộm chàm… Giữa màu xanh thiên nhiên của núi rừng, những nếp nhà sàn của đồng bào Tày vẫn hiện hữu như minh chứng rõ nét nhất về sức sống bền bỉ của nền văn hóa truyền thống Tây Đông Hồ. Hơn nữa, nghệ thuật Xòe Thái đã được Liên hợp quốc (UNESCO) ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại; người dân Yên Bái thân thiện, mến khách...

Khí hậu 

Tỉnh Yên Bái có khí hậu nhiệt đới gió mùa với nhiệt độ trung bình năm là 18°C. Lượng mưa lớn nhưng phân bố không đều. Lượng mưa trung bình 1.800 - 2.000 mm/năm. Khí hậu Yên Bái có hai mùa rõ rệt.

Mùa lạnh: Bắt đầu từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau, mùa lạnh ở vùng cao bắt đầu sớm và kết thúc muộn nên kéo dài hơn so với mùa ở vùng thấp. Đầu mùa lạnh (tháng 12 đến tháng 1), thường có mưa phùn vào cuối mùa, phổ biến ở khu vực thành phố Yên Bái, Trấn Yên, Yên Bình. Thời tiết ấm áp từ tháng Hai đến đầu tháng Năm. 

Với địa hình chủ yếu là đồi núi, mùa xuân làm thay đổi cả mảnh đất Yên Bái, bừng lên sắc màu bởi sức sống mong manh của những chồi non. Từ tháng 11 đến tháng 12, tiết trời chuyển lạnh, cả Yên Bái chuyển màu và được bao phủ bởi hoa rừng, hoa mận trắng xóa, có nơi nhiệt độ xuống 0°C và tuyết rơi trắng xóa.

Mùa nóng: Bắt đầu từ tháng 4 đến tháng 10, thời tiết nắng nóng cũng và cũng là mùa mưa, nhất là từ tháng 10 đến tháng 12 do ảnh hưởng xả lũ và mưa lớn nên nguy cơ cao xảy ra lũ quét, sạt lở đất và lũ ống.

Từ tháng 5 đến tháng 8, là mùa sắc vàng của lúa chín và mùa của Thác Thăng Thiên, nơi có 4 ngọn thác tuyệt đẹp được vắt ngang qua con suối rì rào và rừng cổ thụ xanh mướt. Tháng 8 đến tháng 10 thời tiết mát mẻ, ít mưa và quan trọng đây cũng là mùa lúa chín thứ hai trong năm.

Lễ hội

Với khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ của núi rừng, những bản làng với lối kiến trúc mộc mạc, giản dị mà công phu, đặc sản đậm đà hương vị núi rừng và quan trọng hơn hết là Yên Bái đa dạng, phong phú truyền thống văn hóa độc đáo đã làm cho du lịch Yên Bái ngày càng thu hút nhiều du khách trong và ngoài nước.

Lễ hội Đền Mẫu Thác Bà: diễn ra vào ngày 9 tháng giêng âm lịch hàng năm, có truyền thuyết, từ thời các vua Hùng, có một công chúa tên là Minh Đạt, được giao trọng trách trông coi lưu vực sông Chảy Thác Bà và dạy dân khai khẩn đất hoang, trồng lúa, dệt vải. Khi bà mất, nhân dân kính trọng và lập đền thờ ở Thác Bà.

Lễ hội múa Mới: diễn ra vào ngày 3 tháng 12 âm lịch hằng năm, lễ hội này tạ ơn tổ tiên qua một năm đã phù hộ độ trì, che chở cho con cháu làm ăn phát đạt, gặp nhiều may mắn, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Những khát vọng, ước mơ về một cuộc sống tự do, mưu cầu ấm no, hạnh phúc, ca ngợi tình yêu đôi lứa được người Mường gửi gắm thông qua lễ hội.

Lễ hội đình làng Dọc: diễn ra vào vào ngày 3, 4 tháng 1 âm lịch hằng năm, lễ hội này mang đậm sắc thái của người Kinh và người Tày. Người dân cầu cho một mùa màng bội thu, cuộc sống bình yên, nhà nhà ấm no. Đây cũng là dịp để thắt chặt tình đoàn kết giữa các dân tộc Tày, Kinh, Thái, thắt chặt tình làng nghĩa xóm và tưởng nhớ các bậc tiền nhân đã có công khai khẩn vùng đất này.

Lễ cấp sắc của người Dao đỏ: diễn ra vào tháng 11, 12 hoặc tháng 1 hàng năm, đây là nghi lễ quan trọng, không thể thiếu của người Dao đỏ để ghi nhận sự trưởng thành của một người nam và một người nữ. Đây cũng là nghi lễ cầu mong cuộc sống ấm no, hạnh phúc và răn dạy những người con của người Dao đỏ phải biết hiếu thảo với cha mẹ, người thân.

Lễ hội “Bung Lổ” của người Dao Họ: diễn ra vào khoảng từ ngày 5 đến 15 tháng 5 âm lịch, đây là lễ hội cầu mưa truyền thống đậm giá trị văn hóa truyền thống, tạo nên bản sắc văn hóa độc đáo của người Dao Họ của tỉnh Yên Bái.

Lễ hội đền Nhược Sơn: diễn ra vào ngày 20 tháng 9 âm lịch hàng năm, lễ hội này được tổ chức nhằm tưởng nhớ một võ tướng nhà Trần đã có công lớn trong công cuộc bảo vệ vùng biên ải phía Bắc trong cuộc Kháng chiến chống Nguyên Mông lần thứ hai đánh đuổi quân Nguyên khỏi Phú Thọ, Yên Bái.

Lễ cúng họ của người Hmông Suối Giàng: diễn ra vào ngày 17 hoặc 19 tháng 9 âm lịch, đây là lễ cúng để cầu xin các vị thần linh che chở, phù hộ cho gia đình trong gia đình luôn gặp nhiều may mắn trong cuộc sống, con cháu không ốm đau, bệnh tật, bất hạnh, vạn sự như ý... Cầu xin tổ tiên phù hộ cho mùa màng của anh chị em trong gia đình luôn tươi tốt, ngô đầy nhà.

Lễ hội Lồng Tồng: diễn ra vào đúng ngày 15 tháng 1 âm lịch hằng năm, đây là một trong những lễ hội truyền thống lớn nhất và vui nhộn nhất của người Tày, được tổ chức vào dịp đầu năm mới để gửi gắm ước nguyện của dân làng, cầu cho mưa thuận gió hòa, vạn vật làm ăn phát đạt, người người ấm no, hạnh phúc.

Lễ hội Hoa Ban: diễn ra vào ngày 5/2 âm lịch hàng năm, lễ hội cúng bái Nàng Ban - nhân vật nữ trong truyền thuyết đại diện cho sự trinh trắng của người con gái Thái và tình yêu thủy chung của người bạn đời và xin các thần trời, thần đường, thần núi, thần sông … phù hộ cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, hoa trái tốt tươi, lứa đôi hạnh phúc và cuộc sống yên bình.

Đám Sênh – Lễ chay: diễn ra vào khoảng tháng 8 đến tháng 12 âm lịch hằng năm, đây là nghi lễ truyền thống có từ lâu đời trong đời sống văn hóa của người Cao Lan nơi đây để tạ ơn tổ tiên, trời đất và cầu xin sự che chở, phù hộ cho cuộc sống yên bình, ấm no.

Các điểm du lịch phổ biến tại Yên Bái

Yên Bái không chỉ sở hữu phong cảnh thiên nhiên, sông núi mà còn có nhiều hang động kỳ ảo như động Thủy Tiên, động Xuân Long, động Bạch Xà, thác Bà, thác Ông... Nhiều du khách đã không khỏi ngỡ ngàng trước vẻ đẹp của Yên Bái như chốn thần tiên. Du khách sẽ thực sự được thư giãn tại nơi yên bình này và tận hưởng những giây phút nghỉ ngơi, thư thái.

Di tích Căng Đồn Nghĩa Lộ

Địa chỉ: Tân An, Thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái

Giá vé: miễn phí

Khu di tích lịch sử Căng Đồn Nghĩa Lộ được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di tích lịch sử cấp Quốc gia vào ngày ngày 27-9-1996. Địa điểm này trong cuộc Kháng chiến trường kỳ của đất nước là nơi diễn ra nhiều trận đánh ác liệt. Cụ thể, năm 1952, người Nghĩa Lộ cùng giải phóng vùng đất này và đã tạo nên một dấu ấn rực rỡ. Từ trục đường chính, ngay từ đầu năm, người ta có thể nhìn thấy từ xa tượng đài nghĩa quân Nghĩa Lộ phất cờ khởi nghĩa, tượng trưng cho tinh thần yêu nước của nhân dân Yên Bái.

Chợ Mường Lò

Địa chỉ: xã Nghĩa Lộ, Thị xã Nghĩa Lộ, Tỉnh Yên Bái 

Giá vé: miễn phí

Đi chợ phiên là nét văn hóa của đồng bào các dân tộc vùng cao phía Bắc. Họ đến chợ không chỉ để mua bán, trao đổi nông sản của mình mà còn để giao lưu, tìm hiểu, giới thiệu những đặc sản của địa phương mình. Đến với Mường Lò, du khách có thể cảm nhận rõ hơn nét văn hóa núi rừng, nét sinh hoạt của người Thái, Mông, Mường, Kinh, Dao tại từng gian hàng khiến chợ luôn sôi động và độc đáo.

Đèo Lũng Lô 

Địa chỉ: xã Thượng Bằng La, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái

Giá vé: miễn phí

Đèo là công trình năm 2012 được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch xếp hạng di tích lịch sử cấp quốc gia. Đây là cột mốc quan trọng trong kháng chiến chống Pháp. Vào thời điểm diễn ra chiến dịch Điện Biên Phủ, con đường này được coi là huyết mạch để vận chuyển lương thực và quân tiêu diệt địch. Đèo Lũng Lô có màu xanh của núi rừng. Xa xa những mái nhà của người dân hiền hòa mang trong mình vẻ đẹp yên bình, bình dị. Vào những ngày sương mù, khung cảnh trong thơ mộng và huyền diệu.

Đỉnh Tà Xùa

Địa chỉ: xã Bản Công, huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái

Giá vé: miễn phí

Đỉnh có độ cao 2.865m và là nơi giáp ranh hai tỉnh Yên Bái và Sơn La, đây là một trong những đỉnh núi cao nhất của Việt Nam, nổi tiếng với biển mây tuyệt đẹp được ví như thiên đường nơi hạ giới của núi rừng Tây Bắc. Nơi đây, bốn bề được bao phủ bởi những dãy núi cao chót vót. Khu rừng nguyên sinh nổi tiếng với nhiều cây đỗ quyên cổ thụ ở gần đỉnh Tà Xùa được rêu phủ kín tới các nhánh dài ngoằng mà không phải khu rừng nào cũng có. Ở gần đỉnh núi thường xuyên bị sương mù khiến cảnh sắc trong rừng rêu càng trở lên huyền bí và ma mị như chỉ có ở trong truyện cổ tích.

Hồ Đầm Hậu

Địa chỉ: xã Minh Quân, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái

Giá vé: miễn phí

Đỉnh Tà Xùa cao 2.865m, là ranh giới của hai tỉnh Yên Bái và Sơn La và là một trong những đỉnh núi cao nhất Việt Nam. Nơi đây bốn bề đều có núi cao bao bọc. Khu rừng tuổi với nhiều cây đỗ quyên cổ thụ gần đỉnh Tà Xùa phủ đầy rêu từ dưới đất cho đến những cành cây dài không giống một khu rừng nào ở Việt Nam. Gần đỉnh núi thường có mây mù bao phủ khiến khung cảnh của khu rừng rêu càng thêm huyền bí, ảo diệu tưởng như chỉ có trong truyện cổ tích.

Khu bảo tồn thiên nhiên Nà Hẩu 

Địa chỉ: xã Nà Hẩu, Đại Sơn, Mở Vàng và Phong Dụ Thượng, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái

Giá vé: miễn phí

Khu bảo tồn Nà Hẩu có tổng diện tích tự nhiên 16.950ha, nằm ở độ cao 600 - 700m so với mực nước biển, nơi cao nhất 1.800m, bị chia cắt mạnh tạo thành nhiều khe suối và suối và có nhiều hang động, thác nước đẹp như thác Bản Tắt, thác Suối Tiên, hang Dơi... Nơi đây không chỉ thu hút du khách bởi khung cảnh thiên nhiên hoang sơ, trữ tình mà người dân nơi đây chủ yếu là đồng bào dân tộc Mông, Dao với những nét đẹp văn hóa dân tộc độc đáo như phong tục tập quán, trang phục, nhà ở, nơi ở và ẩm thực.